Av. Ramazan Bayram / Kasım 2022
İşbu yazımızda, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamındaki, ayıplı mal ve ayıplı hizmet olgusu ile buna bağlı hukuki sorumluluğu incelemeye çalışacağız.
Tüketici Hukukunda Ayıplı Hizmet ve Ayıplı Mal Nedir
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun uyarınca ayıplı mal ve ayıplı hizmet tanımlanmıştır. Buna göre;
- Ayıplı mal; tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan maldır.
- Yine aynı kanuni düzenleme uyarınca ayıplı hizmet ise; sözleşmede belirlenen süre içinde başlamaması veya taraflarca kararlaştırılmış olan ve objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan hizmettir. Yine hizmet sağlayıcı tarafından bildirilen, internet portalında veya reklam ve ilanlarında yer alan özellikleri taşımayan ya da yararlanma amacı bakımından değerini veya tüketicinin ondan makul olarak beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren hizmetler ayıplıdır.
Yukarıda belirtilen düzenlemelere göre taraflarca üzerinde anlaşılan ve sözleşmeye konu mal veya hizmetin belirlenen özellikleri taşımaması yahut objektif olarak kendisinden beklenen faydayı sağlayamayacak durumda olan mal veya hizmet ayıplı sayılmaktadır.
Ayıplı Maldan Doğan Sorumluluk
Satıcı, malı satış sözleşmesine uygun olarak alıcıya teslim etmekle yükümlüdür. Aynı şekilde hizmet sağlayıcı kimse de sağlamış olduğu hizmeti sözleşmeye uygun biçimde yerine getirmekle yükümlüdür. Bu kapsamda satıcı veya hizmet sağlayıcının ayıptan ötürü sorumlu tutulabilmesi için ayıbın en geç satılan malın devri yahut sağlanan hizmetin yerine getirilmesi esnasında mevcut bulunması gerekmektedir. Burada kastedilen ayıbın sözleşmeye konu mal veya hizmet de mevcut olması gereken andır. Hemen belirtmek gerekir ki, ayıbın sonradan ortaya çıkması ile hizmet sağlayıcı veya satıcının ayıptan sorumluluğu sona ermez. Teslim tarihinden itibaren altı ay içinde ortaya çıkan ayıpların teslim tarihinde var olduğu kabul edilmektedir. Bu durumda malın veya hizmetin ayıplı olmadığını ispat yükü satıcı veya hizmet sağlayıcısındadır.
Ayıplı Maldan Doğan Tüketicinin Seçimlik Hakları Nelerdir
Sözleşmeye konu malın ayıplı olduğunun anlaşılması halinde tüketici; ayıplı mal iadesi yapmak suretiyle sözleşmeden dönme, satış bedelinde indirim talep etme, satılanın ücretsiz onarımını talep etme veya satılanın misliyle değiştirilmesini talep etme haklarına sahiptir. Bununla birlikte tüketicinin seçimlik haklarını kullanabilmesi için kullanmak istediği bu hakkın yerine getirilebilmesinin aşırı güçlüğe yol açmaması gerekir. Aksi halde tüketici diğer seçimlik haklarından birini kullanmak zorunda kalacaktır. Ayrıca tüketici bu seçimlik haklarından biriyle birlikte genel hükümlere göre tazminat talep etme hakkında da bulunabilecektir. Tüketicinin tercih etmiş olduğu hakkın yerine getirilmesi zorunludur. Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi haklarından birinin seçilmesi durumunda bu talebin satıcıya, üreticiye veya ithalatçıya yöneltilmesinden itibaren azami otuz iş günü içinde yerine getirilmesi gerekir.
Ayıplı Mal Zamanaşımı
Kanunlarda veya taraflar arasından daha uzun bir süre belirlenmediği takdirde, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile, malın tüketiciye teslim tarihinden itibaren iki yıllık zamanaşımına tabidir. Bu süre konut veya tatil amaçlı taşınmazlarda beş yıl olarak uygulanacak olup sözleşmeye konu malın ağır kusur ya da hile ile gizlenmiş olması halinde zamanaşımı hükümleri uygulanmayacaktır.
Ayıplı Mala İlişkin Uyuşmazlıklarda Yetkili ve Görevli Mahkeme
Davaya konu uyuşmazlığın taraflarından birinin tüketici olması halinde görevli mahkeme Tüketici Hukuk Mahkemeleri olacaktır. Yetkili mahkeme ise genel yetkili mahkeme olarak davalı yanın ikamet adresindeki mahkemeler olup aynı zamanda 6502 sayılı kanun uyarınca tüketici kişinin yerleşim yerindeki mahkemelerde yetkili olacaktır.
